Trong tam tạng kinh điển, có nhiều bản "thuật sự" nói về những công tác mà hai vị Ðại Đệ Tử đã thực hành chung, để phụ tá đức Phật, chăm sóc Giáo Hội. Cả hai đã làm việc rất nhiều, để cho cộng đồng tăng lữ, được phát triển đầy đủ ơn ích. Những đóng góp của họ hầu hết nhắm vào việc dung hoà nội bộ, ổn định, phát triển, và gìn giữ kỷ luật Giáo Hội, đáng được ghi lại cho hậu thế noi theo.

Chẳng hạn như vụ đức Phật ra lệnh trục xuất nhóm sáu Tỳ Khưu (Chabaggiya, Lục Phản) cố ý dễ duôi và bất tuân kỷ luật, mà đức Phật đã lắm lần khuyên răn, nhưng không kết quả (ghi trong Kìta Giri thuộc Trung Bộ Kinh 70, Majjhima Nikàya 70). Ðây không phải là một việc dễ làm! Và cũng vì nhóm sáu vị Tỳ Khưu này, mà một số giới luật mới, đã được đức Phật chế định.

Sau cùng, vì thái độ quá sân si, bất phục thiện của họ, mà đức Phật quyết định cho phép Sàrìputta và Mahà Moggallàna (với sự ủng hộ của Tăng Già Tỳ Khưu đầy đủ đức hạnh), trục xuất sáu Tỳ Khưu khó dạy này ra khỏi Giáo Hội một cách êm đẹp (Culla Vagga VI,13-16: Tiểu Phẩm VI,13-16).

Ðặc biệt nhất là sau đó, hai vị Ðại Đệ Tử đã thành công trong việc khuyến dụ được những Tỳ Khưu trẻ tuổi bồng bột, nghe lời xúi giục của Ðề Bà Ðạt Ða (Devadatta) hành động sai lầm, quay về với đức Phật, và giữ lại đời sống phạm hạnh. Khi thực hiện điều này, Sàrìputta đã dùng Tha Tâm Thông, để thấy rõ những Tỳ Khưu nhỏ lầm lạc kia suy nghĩ cái gì, mà giải thích thẳng vào điểm họ hiểu quấy. Còn Mahà Moggallàna thì dùng những thần thông khác. (theo Culla Vagga VII,4).

Biến cố sau đây chứng tỏ rằng hàng ngũ Giáo Hội dưới sự hướng dẫn của Sàrìputta và Mahà Moggallàna đã được vững chắc: Một lần nọ, khi Sàrìputta (Xá Lợi Phất) bị một Tỳ Khưu thù nghịch vô cớ kết tội, Mahà Moggallàna (Đại Mục Kiền Liên) và Ananda (A Nan Đa) đã lập tức triệu tập Tăng chúng để phán quyết, và nhìn nhận sự điều trần chân chánh của Sàrìputta là sự thật, trước lời buộc tội của người đối lập. (Theo Anguttara Nikàya IX, 11=Tăng Chi Bộ kinh IX,11).

Lần khác, khi Mahà Moggallàna bị bệnh, đức Phật đã đến thăm, và khuyến khích ông bằng một bài pháp nói về bảy yếu tố Giác ngộ. Mahà Moggallàna đã nhờ bài pháp này mà khắc phục được sự đau đớn và khỏi bệnh (Theo Saŋyutta Nikàya 46,15=Tạp Bộ Kinh 46,15).

Sau khi đạt đến Thánh quả A La Hán, và được đức Phật giao phó trách nhiệm hướng dẫn Giáo Hội, hai vị Ðại đệ tử thường sống chung với nhau, trong một tu viện thuộc Trúc Lâm Tịnh Xá (Veluvana Vihàra). Họ thường tổ chúc những buổi luận đạo, với sự tham dự của một số đông Tăng lữ, để giúp những đồng đạo gia tăng sự hiểu biết trong Phật giáo, hoặc đả thông những điểm nghi ngờ của họ. (Theo Majjhima Nikàya No 5=Trung Bộ Kinh số 5).Và có rất nhiều bài pháp đã được hai vị Ðại đệ tử này thuyết cho Tăng chúng nghe.

Có khá nhiều bài pháp do Mahà Moggallàna (Đại Mục Kiền Liên) thuyết, đã được ghi lại trong các kinh: Majjhima Nikàya số 15, và Anguttara Nikàya 35, 202, tức là Trung Bộ Kinh 15, và Tăng Chi Bộ kinh 35, 202). Ai muốn đọc, hãy sưu tầm theo các số ghi trên đây.

Họ cũng dùng khá nhiều thì giờ trong việc chủ tọa những buổi luận đạo, của những hàng đệ tử (ghi trong Saŋyutta Nikàya 14, 15= Tạp Bộ Kinh 14,15).

Ngoài ra còn có những mẫu đối thoại sâu sắc, với Ðại Đức Anuruddha (A Nậu Lâu Ðà), một Thiền sư thượng thừa trong các hàng Ðại đệ tử Phật. Những mẫu đối thoại như thế, đề cập về pháp “Thân Quán Niệm Xứ” (tức sự quán xét biết mình- ghi trong Saŋyutta Nikàya, Tạp Bộ kinh 47, 26-27), và về sự khác biệt giữa hai bực “Hữu Học” (Sekhà) và “Vô Học” (Asekhà) (ghi trong Saŋyutta Nikàya 52, 4-6).

Cả hai vị Ðại đệ tử thường được đức Phật nhiệt liệt khen ngợi về việc làm hữu ích của họ, nhưng họ không bao lấy làm hãnh diện. Vì họ là những Thánh nhân, nên các tính tự cao, sự ngã mạn v.v... trong họ không còn nữa.

Xin kể một giai thoại:

Một lần nọ, khi hai Ðại Đệ Tử này đang ngồi gần đức Thế Tôn. Phật yên lặng và cả hai vị Ðại Đệ Tử đều tĩnh tọa, trong một trạng thái đoạn tuyệt phiền não. Chợt đức Phật thốt ra những câu tán dương sau đây, trước tiên đến Sàrìputta và sau đến Mahà Moggallàna:

"Như đỉnh núi khôn lay trên mặt đất,

Một Sa Môn vọng tưởng đã tiêu tan,

Tâm và trí không còn theo phóng dật,

Thì lục căn tinh khiết sáng như vàng.

Thiền an trụ làm thân tâm hoá Phật,

Rồi Sa Môn thấy rõ Pháp Niết Bàn!"

(N Đ thoát dịch theo Kinh Udàna III, 4-5)

Còn sự khiển trách thì chỉ có một, khi ấy đức Phật đã không đồng ý với Sàrìputta, mà lại khen ngợi Mahà Moggallàna (Mục Kiền Liên). Câu chuyện như sau:

Lúc ấy đức Thế Tôn vừa yêu cầu một nhóm Tỳ Khưu làm ồn, vốn là học trò của Ðại đức Sàrìputta, ra khỏi nơi Phật ngự. Ðức Phật bèn hỏi hai vị Ðại đệ tử xem họ nghĩ sao khi Phật làm như vậy. Sàrìputta trả lời: "Vì đức Thế Tôn muốn an tịnh trong thiền cảnh, nên chư đệ tử làm ồn phải tuân hành rút lui !". (Ý nói chư Tỳ Khưu làm ồn kia không xứng đáng ở gần Phật).

Nhưng đức Phật đã quở trách Sàrìputta. Ngài nói: "Ông không nên có ý nghĩa như vậy, và đừng bao giờ tái suy nghĩ như thế!"

Rồi Phật quay sang Mahà Moggallàna nhắc lại câu hỏi tương tự. Mahà Moggallàna đáp lại rằng: "Khi đức Thế Tôn muốn an định trong thiền cảnh thì các đại đệ tử, nhất là đạo huynh Sàrìputta phải có trách nhiệm coi ngó chư Tăng” (-Dạy dỗ các đệ tử của mình!).

Ðức Phật liền khen ngợi Mahà Moggallàna và tiếp rằng "Cả hai đại đệ tử phải trông nom cộng đồng Tăng lữ một cách tốt đẹp, như chính đích đức Phật trông nom vậy!".